Monety

Dihremy, czyli ślad kultury arabskiej na ziemiach polskich

7 sierpnia 2017

Badania archeologów jednoznacznie stwierdzają, że od VIII do X wieku głównym środkiem płatniczym na terytorium Polski były arabskie dihremy. Duże ich ilości znajduje się także w innych europejskich krajach. Jakie są charakterystyczne cechy orientalnej waluty.

Sytuacja monetarna w nowo powstałym państwie arabskim

Dihremy stanowiły główny środek płatniczy w państwie arabskim, które pojawiło się na mapach świata w pierwszej połowie VII wieku. Warto zauważyć, że państwo to było ogromnym tworem, który powstał wskutek zjednoczenia kilku krajów przez proroka Mahometa. Nie dziwi więc, że na początku nowej państwowości poważnym problemem była różnorodność monetarna, która przekładała się na dezorganizację gospodarki. Początkowo Arabowie płacili monetami perskimi i bizantyjskimi. Z czasem zaczęli wybijać monety własne, które były jednak wzorowane na tych już istniejących.

Reforma monetarna kalifa Abd al-Malika

Zbyt wiele różnorodnych monet w obiegu nie sprzyjało rozwojowi gospodarki nowego państwa. W takiej sytuacji reforma monetarna była koniecznością. Jej przeprowadzenia podjął się kalif Abd al-Malik. Reforma zakładała ujednolicenie systemu płatniczego. W jej efekcie do obiegu weszły trzy monety:

– złote dinary,
– wykonane ze srebra dihremy,
– i miedziane felsy.

Produkcją nowych monet miały się zajmować mennice w Damaszku, Bagdadzie, Bucharze czy Samarkandzie. Wśród monet arabskich spotykanych w różnych częściach świata (w tym również na terytorium Polski) dominują srebrne dihremy. Charakterystycznym jest fakt, że złotych dinarów i miedzianych felsów nie znajduje się niemal wcale. Sytuacja ta dotyczy również obszarów, na których prowadzona była intensywna wymiana handlowa z państwem arabskim.

Cechy charakterystyczne arabskich monet

Monety, które powstawały w państwie arabskim różniły się od monet z innych części świata zasadniczymi szczegółami. Główną różnicą jest tu ikonografia – na monetach znajdziemy tylko i wyłącznie napisy i ornamenty. Jest to spowodowane faktem, że islam zabrania przedstawiania zarówno wizerunków ludzi, jak zwierząt. Przykładowa moneta wyprodukowana w arabskiej mennicy na awersie posiadała szahada, czyli tak zwane muzułmańskie wyznanie wiary. Można było na niej znaleźć nazwę mennicy, a także datę produkcji. Nie mogło tu zabraknąć również cytatu z Koranu.

Rewers monety ponownie obejmuje cytat związany z tematyką religijną, imię panującego kalifa i emira, a także jeszcze jeden cytat z Koranu.

Różnice pomiędzy poszczególnymi monetami

Państwo arabskie obejmowało ogromne imperium, co jest zauważalne w samym wyglądzie monet pochodzących z różnych jego części. Różnice dotyczyły zarówno stylu pisma, wykorzystywanych ornamentów, a także cytatów z Koranu czy legend. Dodatkowo swoje własne monety wytwarzały różne dynastie, co jeszcze bardziej potęgowało rozbieżności.

Pochodząca z krajów arabskich waluta była przez długi czas powszechnie używana również nad Wisłą. Do jej wyparcia doszło dopiero na skutek napływu pieniądza kruszcowego z krajów Europy Zachodniej.